Sprawy frankowe przyspieszają – szansa na szybsze wyroki?

Sprawy frankowe od lat budzą ogromne zainteresowanie zarówno wśród kredytobiorców, jak i prawników oraz ekonomistów.

Kredyty indeksowane i denominowane we frankach szwajcarskich, które miały być korzystne finansowo, stały się źródłem poważnych problemów dla wielu Polaków. W związku z licznymi postępowaniami sądowymi pojawia się pytanie: czy jest szansa na szybsze wyroki w sprawach frankowych? Wraz z licznymi, korzystnymi wyrokami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i polskich sądów, frankowicze oczekują na szybkie i sprawiedliwe rozstrzygnięcie. Czy jest nadzieja na przyspieszenie tych postępowań? Jakie są obecnie perspektywy w polskim systemie sądownictwa? Szczegóły przedstawiamy w dzisiejszym artykule.

Obciążenie sądów sprawami frankowymi

Sądy w Polsce są nadal nadmiernie obciążone sprawami frankowymi. Rozpoznanie pozwu frankowicza przeciwko bankowi w związku z nieważną umową zajmuje obecnie w pierwszej instancji od roku do kilku lat. W Warszawie, gdzie obciążenie sprawami frankowymi jest największe, czas oczekiwania na wyrok w pierwszej instancji może wynosić kilka lat. Na samą pierwszą rozprawę kredytobiorcy czekają średnio od 1,5 roku do nawet 2-3 lat w warszawskim wydziale frankowym. W pozostałych regionach Polski sytuacja jest nieco lepsza, choć nadal oczekiwanie na wyznaczenie pierwszej rozprawy może trwać nawet ponad rok. Podobnie wygląda sytuacja w sądach drugiej instancji, gdzie na rozpoznanie apelacji trzeba oczekiwać dwa lata lub dłużej.

Przyczyny przewlekłości w procesach frankowych

Przyczyn tak długiego czasu oczekiwania na wyroki w sprawach frankowych jest wiele. Jednym z głównych problemów jest wspomniane powyżej przeciążenie sądów ilością spraw frankowych. Z danych dotyczących ilości trwających procesów dotyczących nieważnych umów kredytu frankowego wynika, że sytuacja w Warszawie jest najgorsza. Na jednego sędziego przypada tam nawet 1800 spraw frankowych. Taka liczba spraw do rozpoznania przez jednego sędziego powoduje, że procesy są znacznie wydłużone i często wymagają dodatkowego czasu na przeprowadzenie wszystkich koniecznych czynności. Sama liczba spraw i kolejnych napływających pozwów przekracza możliwości wielu sądów.
Nie jest też tajemnicą, że w sądach brakuje pracowników wspierających – asystentów sędziów oraz pracowników sekretariatów. Dodatkowo, w trakcie procesu banki często składają liczne wnioski dowodowe, które mają na celu przedłużenie postępowania. Banki standardowo wnioskują o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków – osób, które uczestniczyły w zawarciu umowy kredytu (doradców kredytowych oraz pracowników banku). Eksperci wskazują, że zeznania te przedłużają procedurę, a nie zawsze przyczyniają się do rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ osoby, które uczestniczyły wiele lat temu w podpisaniu umów kredytowych, często nie pamiętają okoliczności konkretnej sprawy.
Banki zgłaszają również wnioski o przeprowadzanie dowodów z opinii biegłych, co w sprawach frankowych, w których kluczowe jest zbadanie abuzywności postanowień umowy, opinie biegłych nie są niezbędne, a wnioski o ich przeprowadzenie przyczyniają się jedynie do wydłużania postępowań.

Orzecznictwo TSUE i sądów krajowych pozwala na przyspieszenie procesów

Szybsze wyroki w sprawach frankowych mogą również wynikać z optymalizacji pracy sędziów. Wyroki TSUE oraz Sądu Najwyższego dostarczają jasnych wytycznych, co pozwala sędziom na bardziej efektywne prowadzenie postępowań. W tematyce nieważności umów kredytów denominowanych lub indeksowanych do franka szwajcarskiego większość wątpliwości została rozwiana przez ugruntowane linie orzecznicze. Orzecznictwo unijne w większości korzystne jest dla kredytobiorców i zapewnia im szeroką ochronę zgodnie z postanowieniami Dyrektywy 93/13. Wprowadzenie jednolitych standardów dotyczących oceny klauzul abuzywnych i interpretacji umów kredytowych może znacznie przyspieszyć wydawanie wyroków.

Sposoby na przyspieszenie postępowań

Sędziowie mają również inne możliwości przyspieszenia postępowań frankowych, nawet bez konieczności dokonywania zmian w przepisach proceduralnych. Przykładem takiego rozwiązania jest możliwość pominięcia dowodów z opinii biegłych czy zeznań świadków, jeśli ich wartość dla rozstrzygnięcia sprawy jest wątpliwa, a tak jest obecnie w przeważającej większości rozpatrywanych przypadków. Ponadto w wielu przypadkach sędziowie mogą na podstawie art. 1481 k.p.c. odstąpić od wyznaczenia rozprawy i wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym, bowiem nie zawsze strony w pierwszym piśmie procesowym składają wnioski o ich wysłuchanie na rozprawie. Odstąpienie od organizowania rozprawy, która nie jest niezbędna w procesie frankowym, opartym przede wszystkim na dowodach z dokumentów, może znacznie skrócić czas oczekiwania kredytobiorców na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy. Takie działania wymagają jednak dużej determinacji i odpowiedzialności ze strony sędziów, którzy muszą starannie oceniać, które dowody i czynności procesowe są rzeczywiście niezbędne do wydania sprawiedliwego wyroku.

Działania Ministerstwa Sprawiedliwości

Ministerstwo Sprawiedliwości również dostrzega problem długiego czasu oczekiwania na wyroki w sprawach frankowych i pracuje nad rozwiązaniami mającymi na celu przyspieszenie tych postępowań. Planowane są m.in. zmiany proceduralne, które mogą ułatwić i przyspieszyć rozstrzyganie spraw tego typu.

Proponowane działania to:

• utworzenie bazy dla sędziów: dostęp do bazy zawierającej kluczowe zagadnienia prawne i orzecznictwo, w tym orzeczenia TSUE, ułatwi sędziom wydawanie szybszych i trafniejszych wyroków;
• digitalizacja akt: przejście na elektroniczny obieg akt spraw frankowych usprawni ich rozpatrywanie i ułatwi dostęp do nich stronom postępowania;
• promowanie zawarcia ugód: Ministerstwo zachęca strony do zawierania ugód pozasądowych, co może pozwolić uniknąć długotrwałych i kosztownych procesów;
• ułatwienie składania pism: umożliwienie składanie pism procesowych w formie elektronicznej;
• wdrożenie e-sądu: docelowo Ministerstwo dąży do stworzenia w pełni zdigitalizowanego systemu sądowniczego, w którym wszystkie czynności procesowe będą mogły być dokonywane online.

Podsumowanie

Przyspieszenie rozstrzygania przez sądy spraw frankowych jest obecnie możliwe dzięki kilku czynnikom: korzystaniu z ugruntowanego orzecznictwa TSUE i sądów krajowych, optymalizacji pracy sędziów oraz korzystania z przepisów pozwalających na uproszczenie procedury sądowej. Działania zmierzające do ujednolicenia i uproszczenia postępowań mogą przynieść wymierne korzyści dla kredytobiorców. Ponadto w najbliższym czasie możemy spodziewać się dalszych działań legislacyjnych i organizacyjnych ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości, które miałyby dodatkowo przyspieszyć rozstrzyganie tych spraw. Frankowicze mogą mieć realną nadzieję na szybsze rozstrzyganie spraw przeciwko bankom i uzyskanie sprawiedliwego wyroku.