Czy sąd może zabezpieczyć Twoje roszczenie poprzez wstrzymanie płatności rat kredytu CHF na czas trwania sporu?

W ostatnim czasie pojawia się coraz więcej doniesień medialnych dotyczących wydawanych przez sądy postanowień o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń osób posiadających kredyt w CHF poprzez zawieszenie dokonywania przez nich spłaty rat kredytu na czas trwającego postępowania o uznanie umowy kredytu za nieważną.

Czy rzeczywiście w Twojej sprawie również może zapaść takie orzeczenie i co powinno zawierać?

Tak, jak najbardziej.

Najistotniejsze kwestie wyjaśniam poniżej.

Jakie są podstawy do wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia?

Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stanowią, że w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd można żądać udzielenia zabezpieczenia. Co więcej, sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub już w jego toku. Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Kluczowe jest zatem nie „udowodnienie”, a „uprawdopodobnienie” roszczenia oraz wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia.

Pierwszą z przesłanek jest uprawdopodobnienie roszczenia, które nie powinno być problematyczne z uwagi na bogaty dorobek orzeczniczy w sprawach roszczeń Frankowiczów, zarówno krajowy jak i płynący z TSUE. Obecnie możliwe jest powołanie się na orzeczenia zapadłe w sprawach umów podobnych lub tożsamych, które mogą w znacznym stopniu przyczynić się do wydania korzystnego orzeczenia. We wniosku należy oczywiście wskazać postanowienia, które noszą znamiona abuzywności.

Drugą przesłanką jest uprawdopodobnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny jest szerokim pojęciem. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. W przedmiocie interesu prawnego wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 8 marca 2018 r. (sygn. akt I ACa 915/17)  orzekając, że interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c., istnieje wówczas, gdy zachodzi niepewność stanu prawnego lub prawa, powodująca potrzebę ochrony prawnej. Niepewność ta musi mieć charakter obiektywny, tj. istnieć na podstawie rozumnej oceny sytuacji, w której powód występuje z tego rodzaju powództwem. Dlatego też nie można zakwestionować interesu prawnego w żądaniu ustalenia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma ono znaczenie zarówno dla obecnych jak i przyszłych możliwych, ale obiektywnie prawdopodobnych stosunków prawnych i praw, czy sytuacji prawnej podmiotu występującego z żądaniem. Natomiast o braku takiego interesu można mówić zarówno wówczas, gdy powód nie ma jakiejkolwiek potrzeby ustalenia prawa lub stosunku prawnego, jak również wtedy, gdy może on osiągnąć w pełni ochronę swych praw w sposób prostszy i łatwiejszy np. w procesie o świadczenie albo ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego. Głównym celem powództwa w przypadku wystąpienia o zapłatę w związku z nieważnością kredytu jest upadek umowy, a zatem niespłacanie kredytu, który został udzielony z naruszeń przepisów prawa. Złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie spłaty rat na czas postępowania należy uznać za w pełni celowe i gruntownie rozważyć podczas składania pozwu.

Czy sąd zabezpieczy moje roszczenie bez przeprowadzenia rozprawy?

Możliwość wydania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia na posiedzeniu niejawnym jest bardzo dobrą informacją dla Frankowiczów, bowiem oznacza to, że mogą ubiegać się o zawieszenie spłaty rat i otrzymać je jeszcze przed przywróceniem działalności sądów w pełnym zakresie. W związku z brakiem konieczności przeprowadzenia rozprawy, postanowienie może zostać wydane w każdej chwili. Co więcej, zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu. Można zatem spodziewać się szybkiego rozpoznania powództwa w tym zakresie.

Co powinno zawierać postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia?

Początkowo wnioski zawierały jedynie udzielenie zabezpieczenia roszczenia o zapłatę poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłaty rat kredytu w wysokości i terminach określonych umową do czasu uprawomocnienia się wyroku w sprawie (zob. wyrok SO w Warszawie, sygn. akt XXV C 355/18). Orzeczenie takie nie zabezpieczało jednak kredytobiorcy przed wypowiedzeniem umowy kredytu przez bank. Należy pamiętać o konsekwencjach wypowiedzenia umowy – należność z tytułu zapłaty kredytu staje się wymagalna w całości, a bank może zamieścić informację o zaległości w BIK.

Obecnie wydawane postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia występują już o krok dalej, ponieważ nie tylko zwieszają spłatę rat, ale również zakazują bankowi wypowiadanie umowy kredytu na czas postępowania (zob. wyrok SO w Warszawie, sygn. akt XXV C 1215/18). Mając na względzie powyższe należałoby również we wniosku uwzględnić zakaz zamieszczenia przez bank informacji o zaległości w spłacie kredytu m. in. w BIK. W mojej opinii tylko postanowienie o takiej treści należy uznać za właściwe w sprawie frankowej zarówno pod kontem zgodności z przepisami prawa, jak i z uwagi na interes ekonomiczny kredytobiorcy.

Czy warto złożyć wniosek o udzielenie zabezpieczenia?

Zawieszenie spłaty rat na czas postępowania może okazać się uzasadnione w szczególności teraz, kiedy kurs waluty CHF utrzymuje się na wysokim poziomie, powodując wzrost rat kredytów. Utrzymywanie się obecnej sytuacji na rynku walut stanowi realne zagrożenie dla budżetów wielu rodzin, które często od kilkunastu lat borykają się ze spłatą kredytów frankowych. Możliwość wystąpienia z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia i niespłacanie kredytu w toku postępowania może również być zastrzykiem gotówki, który przekona Frankowiczów do podjęcia decyzji o wytoczeniu powództwa przeciwko bankowi.

Reasumując, w mojej opinii złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczeń poprzez zawieszenie spłaty rat kredytu należy rozważyć w przypadku każdego powództwa o ustalenie nieważności umowy. Orzeczenie takie może zabezpieczyć kredytobiorcę w sytuacji ewentualnej niewypłacalności banku (z uwagi na liczbę spraw), jak również pozytywnie wpłynąć na finanse osoby posiadającej kredyt we frankach w czasie toczącego się postępowania.