Kredyt frankowy – kiedy przedawniają się roszczenia?

Obserwujemy systematyczny wzrost zainteresowania kredytobiorców możliwością walki z bankami na drodze sądowej. Coraz więcej kredytobiorców jest świadomych swoich praw, co potęgowane jest również ugruntowaniem się orzecznictwa sądów krajowych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kwestii kredytów frankowych. Ochrona interesów kredytobiorców w związku z zawartą umową kredytu frankowego wymaga przeprowadzenia profesjonalnej analizy prawnej – nie tylko celem zbadania, czy w umowie występują postanowienia niedozwolone. Konieczne jest również przeprowadzenie oceny czy w danej sprawie nie doszło do przedawnienia roszczeń kredytobiorcy. W jakim terminie kredytobiorca frankowy powinien najpóźniej skierować pozew przeciwko bankowi, aby nie utracić możliwości dochodzenia roszczeń? W artykule omawiamy kwestię przedawnienia roszczeń kredytobiorcy – konsumenta związanych z umową kredytu frankowego.

Wprowadzenie

Kredyt frankowy to potoczne określenie kredytów hipotecznych, których kwota denominowana lub indeksowana jest kursem franka szwajcarskiego. Kredytobiorcy, którzy zaciągnęli takie kredyty, w ostatnich latach borykają się z dużymi problemami finansowymi, ponieważ kurs franka szwajcarskiego znacząco wzrósł. W związku z tym również wysokość rat kredytowych poszybowała do góry, a wielu kredytobiorców nie jest w stanie spłacać bieżących rat.

Często kredytobiorcy, którzy zwracają się do Nas o pomoc mają wątpliwości czy mogą dochodzić swoich praw przed sądem. Te wątpliwości związane są przede wszystkim z kwestią przedawnienia roszczeń, która powinna zostać oceniona przez prawnika jeszcze przed podjęciem decyzji o wytoczeniu powództwa przeciwko bankowi. 

Co to jest przedawnienie oraz wymagalność roszczenia?

Przedawnienie to instytucja prawa cywilnego, która polega na tym, iż po upływie danego okresu traci się możliwość dochodzenia roszczenia na drodze postępowania sądowego. 

Z pojęciem przedawnienia nierozerwalnie związane jest pojęcie wymagalności roszczenia, a konkretnie daty wymagalności roszczenia. Jest to dzień, w którym najwcześniej wierzyciel mógł dochodzić od dłużnika wykonania zobowiązania, np. poprzez wezwanie do zapłaty czy skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Zgodnie z art. 120 Kodeksu cywilnego termin przedawnienia biegnie od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Upływ terminu przedawnienia oznacza, iż roszczenie nie może być dochodzone przed sądem, a co najwyżej dłużnik może je spełnić dobrowolnie. Wierzyciel nie ma zatem prawnej możliwości dochodzenia roszczenia. 

Co istotne przedawnienie dotyczy tylko roszczeń majątkowych. Częste w sprawach frankowych roszczenia o ustalenie nieważności umowy kredytowej nie mają takiego charakteru i nie ulegają przedawnieniu, w związku z czym mogą być dochodzone co do zasady w każdym czasie. Przedawnieniu ulega natomiast roszczenie o zapłatę, ponieważ bezsprzecznie ma ono charakter majątkowy. 

Ile zatem wynosi termin przedawnienia w sprawach frankowych i do kiedy kredytobiorca może wystąpić z pozwem dotyczącym stwierdzenia nieważności umowy kredytowej oraz z żądaniem zwrotu dotychczasowych pobranych przez bank rat kredytowych? Na te pytania odpowiemy w poniższym artykule. 

Terminy przedawnienia roszczeń z umowy kredytowej 

Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące przedawania roszczeń znajdują zastosowanie również do umów kredytowych. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego termin przedawnienia roszczenia wynosi 6 lat. Należy jednak zaznaczyć, że przed dniem 9 lipca 2018 r. było to 10 lat, a na skutek nowelizacji Kodeksu cywilnego termin ten został skrócony. Przy badaniu danej umowy kredytowej należy więc przed ustaleniem czy doszło do przedawnienia roszczenia, zbadać jakie przepisy znajdą zastosowane w danej sprawie. Do części umów kredytowych może być stosowany 10-letni termin przedawnienia, lecz ta kwestia powinna zostać rozstrzygnięta przez prawnika. 

Powyżej wskazane terminy znajdą zastosowanie w przypadku dochodzenia roszczenia przez kredytobiorcę w stosunku do banku. 

Z kolei dla banku termin przedawnienia roszczenia przeciwko kredytobiorcy o zwrot wypłaconego kapitału wynosi 3 lata.

Rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczeń kredytobiorców

Kwestia rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczenia kredytobiorców była do niedawna przedmiotem sporu. Orzecznictwo sądów krajowych i unijnych wypracowało jednak dość spójną linię orzeczniczą dotycząca tej kwestii. Orzecznictwo sądownictwa są w tym zakresie korzystne dla kredytobiorców.

Dnia 10 czerwca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie C-776/19, w którym stwierdził, że termin przedawnienia kredytów frankowych nie może zacząć biec, dopóki kredytobiorca nie dowie się o wadliwości swojej umowy. 

Podobny pogląd został wyrażony w orzecznictwie krajowym. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 maja 2021 r. (w sprawie III CZP 6/21) uznał, że bieg terminu przedawnienia nie może się rozpocząć zanim konsument nie dowie się o nieprawidłowych postanowieniach umowy kredytu albo zanim w rozsądnym rozumieniu powinien się dowiedzieć. Sąd Najwyższy wskazał, że dopiero wtedy kredytobiorca mógł wezwać bank do zwrotu dokonanych spłat na poczet nieważnej umowy kredytu. Sąd Najwyższy podkreślił też, że bieg terminu przedawnienia nie może rozpocząć się zanim kredytobiorca – konsument  nie podejmie wiążącej i definitywnej decyzji o chęci unieważnienia umowy. W tym samym momencie rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia banku przeciwko kredytobiorcy o zwrot wypłaconego kapitału kredytu.

Stanowisko co do terminu przedawnienia roszczeń kredytobiorców podtrzymał również TSUE w wyroku z dnia 8 września 2022 r. wydanym w połączonych sprawach od C-80/21 do C-82/21. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdził, iż termin przedawnienia nie może rozpocząć biegu, jeśli kredytobiorca – konsument nie miał świadomości wadliwości umowy. 

Zatem bieg przedawnienia roszczeń kredytobiorcy – konsumenta w związku z nieważną umową kredytu frankowego rozpoczyna się w momencie powzięcia wiedzy o wadliwości umowy lub zakwestionowania umowy frankowej przez kredytobiorcę. Chodzi tu przede wszystkim o złożenie przez kredytobiorcę reklamacji lub wezwania do zapłaty nienależnie pobranego przez bank świadczenia w postaci rat kredytu.

Podsumowanie

Wypracowane w orzecznictwie krajowym i europejskim poglądy dotyczące ustalania początku biegu terminu przedawnienia roszczeń kredytobiorców związanych z nieważnymi umowami kredytowymi są korzystne dla kredytobiorców. Termin ten rozpoczyna bieg dopiero w momencie, gdy kredytobiorca dowiedział się o wadliwości umowy kredytu. Najczęściej jako taką datę wskazuje się dzień złożenia przez kredytobiorcę reklamacji lub wezwania do zapłaty. Korzystne dla kredytobiorców orzecznictwo dotyczące przedawnienia nie powinno jednak skłaniać do odłożenia w czasie analizy umowy kredytu i opieszałości w dochodzeniu roszczeń.